با گسترش زیرساخت‌های نسل پنجم ارتباطات (۵G) در کشور، فصل تازه‌ای در توسعه فناوری‌های نوینی همچون اینترنت اشیا (IoT) در ایران آغاز شده است.
با گسترش زیرساخت‌های نسل پنجم ارتباطات (۵G) در کشور، فصل تازه‌ای در توسعه فناوری‌های نوینی همچون (IoT) در ایران آغاز شده است. این تحول ارتباطی که از آن به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی انقلاب صنعتی چهارم یاد می‌شود، ظرفیت‌های گسترده‌ای برای هوشمندسازی صنایع، خدمات و زندگی روزمره ایرانیان به همراه دارد.
۵G؛ زیرساختی حیاتی برای آینده اینترنت اشیا
کارشناسان معتقدند فناوری ۵G با سه ویژگی کلیدی، کاهش چشمگیر تأخیر ارتباطی، افزایش پهنای باند، و امکان اتصال هم‌زمان میلیون‌ها دستگاه—می‌تواند بستر رشد گسترده اینترنت اشیا را در کشور فراهم آورد. به‌ویژه در صنایعی که به سرعت پردازش بالا و ارتباطات بی‌وقفه نیاز دارند، ۵G می‌تواند مسیر را برای توسعه‌ای هوشمند و کارآمد هموار کند.
دکتر رضا بهروزی، رئیس کمیته علمی انجمن ملی ترویج اینترنت اشیا و علوم داده، عنوان می‌کند: «فناوری نسل پنجم، نه‌تنها سرعت تبادل داده را افزایش می‌دهد، بلکه امکان پردازش‌های لحظه‌ای و کنترل هم‌زمان هزاران حسگر و دستگاه متصل را نیز فراهم می‌سازد. این تحولات برای توسعه صنایع هوشمند، شهرهای دیجیتال و حتی سلامت از راه دور، حیاتی است.»
سناریوهای واقعی از تأثیر ۵G در ایران
با نگاهی به صنایع مختلف ایران، پتانسیل‌های بالقوه ۵G در تقویت بستر اینترنت اشیا به‌وضوح قابل مشاهده است:
صنعت انرژی و معدن
در محیط‌هایی نظیر پالایشگاه‌ها، خطوط انتقال نفت، معادن و نیروگاه‌ها، استفاده از حسگرهای هوشمند و پهپادهای متصل به شبکه ۵G، امکان پایش مستمر، تشخیص نشت یا زنگ‌زدگی و افزایش ایمنی را فراهم می‌کند. این قابلیت‌ها، هزینه‌های نگهداری و توقف تولید را به‌شدت کاهش می‌دهند.
تولید و کارخانه‌های هوشمند
در کارخانه‌های تولیدی ایران که بسیاری از فرآیندها همچنان دستی یا نیمه‌خودکار هستند، توسعه سیستم‌های بازرسی بصری و پایش کیفیت لحظه‌ای با کمک ۵G می‌تواند منجر به افزایش بهره‌وری، کاهش خطاهای انسانی و ارتقای کیفیت محصول شود.
حمل‌ونقل هوشمند
توسعه خودروهای متصل و حمل‌ونقل شهری هوشمند با استفاده از ارتباطات بی‌درنگ بین وسایل نقلیه، زیرساخت‌های شهری و مراکز کنترل، می‌تواند آینده ترافیک شهری را متحول کند. ۵G در این بخش، ایمنی، بهینه‌سازی مسیر و کاهش مصرف سوخت را به ارمغان خواهد آورد.
کشاورزی دقیق
در کشوری که بخش قابل‌توجهی از تولیدات کشاورزی به شرایط اقلیمی وابسته است، استفاده از پهپادها و سنسورهای متصل به ۵G می‌تواند منجر به تشخیص آفات، بهینه‌سازی آبیاری و افزایش عملکرد محصول شود.
مدیریت شهری و ساختمان‌های هوشمند
شبکه ۵G امکان استقرار شبکه‌ای از حسگرهای هوشمند در ساختمان‌ها، خیابان‌ها و زیرساخت‌های شهری را فراهم می‌کند. این امر در ارتقاء مدیریت مصرف انرژی، کاهش ترافیک، کنترل آلودگی و حتی مدیریت پسماندها مؤثر خواهد بود.
چالش‌ها و موانع توسعه اینترنت اشیا در کشور
با وجود پتانسیل‌های عظیم، توسعه کاربردی اینترنت اشیا در ایران بدون چالش نیست. دکتر بهروزی در ادامه گفت‌وگوی خود به برخی از مهم‌ترین موانع اشاره می‌کند:
- نبود استانداردهای فنی یکپارچه برای تجهیزات و پلتفرم‌های IoT در کشور، مانعی برای تعامل‌پذیری سامانه‌هاست.
- پوشش محدود اینترنت پرسرعت به‌ویژه در مناطق روستایی و محروم، موجب می‌شود خدمات هوشمند تنها به کلانشهرها محدود شوند.
- فقدان مراکز داده بومی با ظرفیت بالا، چالشی جدی در مدیریت امن داده‌های تولیدشده توسط دستگاه‌های متصل محسوب می‌شود.
- عدم وجود سیاست‌های حمایتی و مدل‌های اقتصادی پایدار برای فعال‌سازی بخش خصوصی در توسعه اکوسیستم اینترنت اشیا.
به گفته این کارشناس، همچنین نبود چارچوب‌های حقوقی مشخص در زمینه مالکیت داده، حریم خصوصی و امنیت سایبری باعث شده بسیاری از سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها برای ورود به این حوزه با احتیاط عمل کنند.
نتیجه‌گیری؛ فرصت طلایی برای تحول دیجیتال
توسعه شبکه ۵G در ایران، اگر با سیاست‌گذاری هوشمندانه، سرمایه‌گذاری هدفمند و حمایت واقعی از نوآوری‌های داخلی همراه شود، می‌تواند بستر ساز یک جهش دیجیتال در کشور باشد. از صنعت و کشاورزی گرفته تا خدمات شهری و سلامت، ظرفیت‌های اینترنت اشیا با پشتیبانی ۵G، توانایی ارتقاء بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و ایجاد ارزش افزوده چشمگیری را دارد.
اکنون زمان آن فرارسیده که نهادهای مسئول، شرکت‌های فناوری و مراکز علمی کشور با نگرشی راهبردی، مسیر آینده را برای تحقق ایران هوشمند هموار سازند؛ مسیری که در آن اینترنت اشیا نه‌تنها یک ابزار، بلکه پیش‌نیاز توسعه ملی خواهد بود.
